ماجد صدیقی

بندہ پونی دی تند اے

ویلے دا چرکھا چار پھیرے بھنویں

تے اُس دی شکل ہور دی ہور

ہوویندی اے

جے بندے دے باہر دا ایہہ حال اے

تے اوہدے اندر دا حال کیہ ہو سی

تے اوہدی وفا دے دعوے

کتھوں تائیں سچے ہو سکدے نیں۔

مینڈھے تنے تے لیراں سہی

پر مینڈھے بول صدیاں دے حبثے دا لباس نیں

شیت ایہہ اس توں ای اے

جے ملاح دا حقہ سدا سکاائی رہندااے۔

ایہہ جیون تے کھنڈوری دی کھیڈ اے

جدوں واری آونی ایں

تے کٹ پینی ائی پینی ایں

کٹ دے ڈرتوں میں کھیڈائی چھوڑدیاں

ایہہ گل ہونی بڑی مشکل اے۔

جس سکھ نال بی

مینڈھی کڑمائی ہوندی اے

اس نال ناطہ ٹٹ ویندا اے مینڈھا ویاہ خبرے کدوں ہوسی۔

سدھراں تے تاہنگاں دی پینگ جھلاندیاں

ورہے ائی لنگھ گئے نیں

پرکاری دا جھوٹا حالیں اک دی نیئیں آیا

نہ آوے

میں پینگ جھلانوں تے ہاری نیئیں کھانی۔

جے مینڈھے اُتے سکھ دی چوری دا الزام ایں

تے مانھ نپ گھنو

پر انصاف وی اکھ نال ویکھو

تے میں بے دوش آں

اُنج مینڈھا وساہ کسے وینا نیہنے

کیوں جے کسے سکھی بندے نال

مینڈھی بن نیئیں آوندی

میں ہزار درد سہن دا عادی ہوواں

پر جدن بی کوئی گٹیا یا ٹھیکری

مینڈھی سطح تے ڈھٹا

ایہہ تے نیئیں ہونا

جے مینڈھے مکھ تے کوئی لہرائی نہ اُٹھے

کیوں جے مینڈھا مزاج تے پانی دا مزاج اے۔

پہلاں اس دے جے گڈی دی

ڈور ٹٹدی

میں گڈی اڈا ندا اڈااندا

آپوں کوٹھیوں تھلے پیا۔

دل اسمان نتریا ہوندا

تے سکھاں دے تارے

کتھوں گنے جانے سن پر اس پئی ہوئی گرو

ہنجواں نال بی گئی تے نیئیں

میں ہور کی خرچاں جے مینڈھی ایہہ جاگیر

مینڈھے نانویں لگے۔

رکھاں دے پیلے پتر کھوہندے رہن نال

خراں دا وارکدیں رک نیئیں سکدا

کیوں جے خزاں تے جڑاں راہیں آوندی اے

پتراس راہیں کدیں نیئیں آئی۔

مینڈھی حرص دے راکھویں کتے دے

گل وچ کڈھلی اے

خبردار جے اسانہہ تسی آکھو

نیئیں تے تہاڈے مینڈھے دیریاں گلاں

عدالیاں تا ئیں ویسن۔

انسان الف ننگا اُون ائی لگدا اے

جدن اس گوچری کوئی کم ہو وے

تے اوہ

چیڑا ہو بہوے۔

اوہ ویلا بڑا ائی بھاگوان ہوسی

جدن میندھے من دے بوہیوں

ڈرتے روہ دیاں منجیاں نکلسن

تے میں انہن کفیز دفیز کے

سکھ دا ساہ لین جو گاہوساں۔

ربا! میں نوح دی عمرنیئیں منگدا

اپنے نانویں لگیاں سیتاں وا سہاگ منگدا واں

کیوں جے بسی شے مانھ اک نیئیں بھاوندی۔

میں تاں اُون ائی جیؤنا شروع کریساں

جدن مینڈھیاں سانہواں دا زنگ بی لاہسی

میں ہوا دے نتار دیاں خبراں

چئوں پھلاں کے نکھار نال

کیکن من گھناں۔

ہر قوم تے ہر ویلے دے

آپنے کجھ لفظ ہوندے نیں

جیہڑے جیؤندے رہن

تے اوہ ویلا یا قوم بی جیؤندے رہندے نیں

مینڈھے ویلے تے مینڈھی قوم دے منہ اُتے

تے صدیاں پرانے لفظ نیں

اُنج رب انہاں لفظاں نوں قبولی رکھے

تے اوہدی شان ایں

نیئیں تے ایہہ گل چھڑن جوگی تے کوئی نیئیں۔

اوہدی ذات دے پرچار نوں تے

اس کائنات دا اک ذرا بی گھٹ نیئیں جے میں تھڑوے چار حرف

اوہدی شان وچ واہ بی وتے

تے کیہڑا تیرماساں

میں کون ہوناں

اوہدی شان پچھانن آلا۔

فقیرا تینڈے آسطے تے

زکواۃ مہینہ ایہا ائی اے

پر مینڈھی اک اک پل

زکواۃ دا مہینہ ایں

میں جس تراں نال

تانہہ اکی آں زکواۃ دین جوگا بنیا رہیا

اوہ تران میں حرفاں دی کمائی تے

لابیٹھاں

حرف جیہڑے رب تے انسان دا پہلا ناطہ نیں

حرف جیہڑے

بندے دے اندر دا وساہ نیں

تے حرف جیہڑے میں انھیاں دی پانڈی

دیویاں آرجگائی بیٹھاں۔

ہوا گھلے تے چوہے دی کھڈی وچ بی لگدی اے

جے مینڈھے گراں بی

سکھ دی ہوا گھلی

تے مانھ ڈھنڈورے ٹپن دی ٹور نہ ہو سی

کیوں جے ہوا تے کسے بی خوشبو آں

بوہے بوہے تے ہتھوں ہتھ ونڈن دی

عادی اے۔

مینڈھیاں آساں دیاں چڑیاں

چیک چہاڑا پا دتا اے

ذرا ویکھاں تے سہی مینڈھے گھرے چ

وت کسے نخوست دا

سپ تے نیئیں آوڑیا۔

جمعراتی دی جمعراتی

جدن دا میں

پرانیاں قدراں دی خنگاہ تے دیوا بالنا چھوڑیا اے

مینڈھے نویں لباس دے تھلے

مینڈھے حبثے دے چپے چپے تے

بے یمنی دے چکت اُبھرآئے نیں

تے فساد ایہہ وے جے میں لوکاں وچ بہہ کے

چنگے رنگ کھرک بی نانہہ سکدا

کوئی ہے جیہڑا مانھ پچھلیاں ویلیاں دی

اکل موڑ وئے

انہاں چکتاں نوں کھرکن آسطے

یا مانھ وسے

جے میں آپ ائی اکل دی کوئی سیت

ٹور کے

آپنیاں آؤن آلیاں جمعراتاں نوں پچھان گھناں۔

مینڈھے گراں دے بوہے بوہے

اک سوگ اے

گئے گواچے سکھاں دا سوگ

تے بندے بندے دی زبان تے

ایہہ ائی گل اے

جے کوئی اللہ لوک ملے

تے گراں دا کڑا دوائیو

پر اوہ اللہ لوک آوے کتھوں

خلقت تے ساری وی ساری

دنیا دار ہو گئی اے۔

جے کجھ پلے ایہنے

تے مینڈھے ناں تے

آپنیاں دعاواں دا

بکرا کوہ کے ونڈو

نیئیں تے مینڈھی بے حسی دی

موت وی پھوڑی

تہاڈا سارے دا سارا جمع جتھا

اپنے نال لے ڈبسی۔

مانھ ڈولہے تے نبھن جوگا بہٹا چاہی دا اے

جس وچ بوہت سارے تویت ہون

صحت دے تویت

عزت دے تویت

رزق دے تویت

کیوں جے مینڈھی بانہہ

بہٹے دے بوجھ نال تے سج ویسی

مخنت دا بھار

اس توں چایا نیئیں وینا۔

مینڈھے حبثے تے مینڈھیا وڈیاں دے

کرتوتاں دا اُٹھاء اے

جے ہو سکنے تے مینڈھے بوہے توں باہر

آپنیاں سرتاں دا دھواں پائیو

تاں جے مانھ کسے دا الاء نہ پورے

نیئیں تے جے مانھ کوئی پچھن آوڑیا

تے مینڈھیاں وڈیاں دے کرتوت

ننگے تھی ویسنے

وت مانھ تسی کجھ نہ اکھئیے۔

پنڈ دا پنڈستا اے

تے میں جاگداواں

کیوں جے مینڈھے ہان دیاں لوکاں دی

سکھ چوگ دا کھوج مینڈھے ذمے ایں

جہنوں میں جگر ایتاں دے تیشے نال

ویلے دے پہاڑ چوں کڈھ لیاونا ایں

جے میندھی اکھ بی لگ گئی

تے مینڈھے پنڈدا کی بنسی۔

میں گئیاں گواچیاں قدراں دا مزارآں

مینڈھے کول کی اے

جے میں کسے آں دیاں

بس اک آساں داساہ پیروہن جیہڑا مینڈھے حبثے دا ستر اے

کجھ سوچاں دے منکے

جیہڑے میں گل وچ پانی پھرنا

تے ہمتاں دا اک سوٹا

جیہڑا مینڈھیاں تھیکنویاں دی ٹیک اے

باقی اللہ اللہ تے خیر سلا

اُنج ایہہ ہے

جے اس بہروپ نال

لوک آپنی منتاں دی مٹھی روٹی ونڈیندیاں

اس روٹی اُتے

میں کولوں دعا خیر ضرور راکھویندے نیں۔

مینڈھے دا ندں دی جوڑی

بڑی منہ زور اے

اک اکی پلدا تندا اے تے دوجا دوجے پلے

کوئی ہالی مانھ دسے

جے عشق تے عقل دی جوگ نال

میں جیؤن کھیتری دی مٹی

پرت دی سکساں یا نیئیں۔

خبرے اوہ کس کھبانی دا وٹا رہیا

جیہڑا جیؤن دی پہل سمے دی فصل آں

چنج لاندیاں ائی

شاں کر کے مینڈھے سرے توں لنگھیا

تے ہن تائیں میں ستا ستا وپھل وِپھل جانا واں۔

کڑئیے چنگا کریں تے

مینڈھے دارہس کے نہ تک

کیوں جے تینڈھے پل بھروے ہاسے آں

سانبھن آسطے

مانھ عمراں دی جھولی دی جھول کھلارنی پوسی۔

کھلاڑے اُتے سٹے ہون

تے لالیاں کا بی آپنی آپنی چوگ

ونڈاؤن آوندے نیں

میں اپنی مراواں دی فصل چوں

کسے آں کیہ دیساں

جس جیؤن دی چری وچ

حالیں ہل بی نیئیں جوتریا۔

مینڈھے درو دے گاؤن بڑے ملے نیں

تسی اکھیندے او

میں چپ کرونجاں

مینڈھی زبان تے قبر دی کھٹا لی وچ بی

چلدی ائی رہنی ایں

کیوں جے میں

اوہ کجھ آپنی اکھیں ڈٹھا اے

اجیہڑا باوے آدم دے سفر توں

مینڈھے آپنے سفر تک

میں اُتے ورتیا اے۔

میں جدن نکا جیہا اوس

مینڈھے آسطے ایہہ دنیا

بڑی ائی وڈی اہی وت جدن مینڈھے قدم کھلے

تے ایہہ دنیا مینڈھے ہتھ دا کھڈونا بن گئی

سوال ں صرف ایہا کجھ اے

پئی جدن اس دے حبثے تے

مینڈھی قبردا کھریڈا ابھرسی

اون کون وڈا ہوسی

میں یا ایہہ دنیا

جیہڑا انسان آں

تے دنیا

جیہڑی مٹی دی ڈھیری اے۔

چٹیاں لوکاں آپنے من وی کالک

ہور کسے آسطے نیئیں تے آپنے آسطے

ضرور دھولئی اے

تے آپنیاں راتاں جاگ جاگ تے گزاریاں نیں

اسیں کالے لوک

اپنے منہ دی کالک وی نا نہہ دھو سکے

کیوں جے اساں آپنے دو وی

سوں سوں دے گزارے نیں

نیئیں تے انج نہ ہوندا

جے انہاندے کول ساڈے آسطے بروودے گولے ہوندے

تے ساڈے کول انہاندے آسطے

لسیاں آلے مہنے

اوہ چن تے پر اسیں تے انہاں تائیں بی

نہ اپڑ سکے

چھڑے مڑے تاریخاں دے حوالے بھلا کیہ کرن۔

لوکو مینڈھیاں بانہواں کپ لئو

مینڈھا نک وڈھ ویو

مانھ لو لہا کرویو پر مینڈھا ڈھڈ نہ پھاڑنا

کیون جے وت تہاڈی خیرات لین آسطے

میں جیہا بے سرتا

اس جہان وچ تہانوں

ہور کوئی لبھنا نیئیں ایں۔

جیؤں دا سودا مٹھا نہ سہی

کوڑا تے ہوندا

پر مینڈھے منہ واتے میویں ذائقہ ئی جاندا رہیا ہووے

ایس صدی دا جیئون بی واہ جیئون ایں

انج لگدا اے

جیکن ویلے آں بھست ہو گیا ہو وے۔

تاج محل بنان آلیاں دے منہ اُتے

کوئی چسک نہ سکیا

پر جدوں ویلے ورقہ تھلیا

تے دھرتی دے اس چن چوں بی

لوکاں کیڑے کڈھے

ویلے ورقہ وت بی تھلنا ایں

تے آون واری

مینڈھے آپنے سٹے شہر دی آؤنی ایں

روشنیاں دے ایس شہر دا کالک بی

نکھڑنی ضرور اے

پر مینڈھے مونہوں نیئیں

کیوں جے میں تے ہن بی چسک نانہہ سکدا

مینڈھی چپ دا تسی مندا نہ جانسو۔

جنگل وچ کدھرے

پٹا کا بی چھٹے

تے جانور تے کیہ

پنکھ پکھیرو بی

اپنے ٹھکانے چھوڑ کے

چک پھیریاں کھاؤن لگ پوندے نیں

مینڈھا سارے دا سارا شہر

مینڈھیاں نصیباں دے دھما کے نال

دہل گیا اے

تے میں ایہدے نظارے پیا لینا واں

میں اسا نہہ رب دی ذات تے

حدوں باہلا یقین آکھاں

یا آپنی سمجھ دا دوالہ

اس دا نکھیڑے مینڈھے مگروں

آون آے لوک ائی کریسن۔

مینڈھے پر

پھانڈے دے مینہ تو زخمی نیں

تے آساں دی ڈھپ

میں توں چراں وی رس گئی اے

میں ایہہ پر سکابی تے نانہہ سکدا

مینڈھی مرا داں دی چوگ

مانھ کدن لبھنی ایں۔

مینہ ذرا اٹک کے وسے

تے اُس دی گج مہنیاں تا ئیں

کدھرں دیاں ایریاں چ

لتھی رہندی اے

میں صدیاں دی غلامی دے اثرآں

ورہیاں وچ ونجاؤنا چاہندا واں

جے میں آپنی قوم دا طیب وی بناں

تے مانھ ایہہ نسخہ کتھوں لبھنا ایں

مینڈھی اُباہل

بلبلے دا اُبھار نیئیں تے ہور کی اے؟۔

مینہ کنی کنی وسے

تے پانی وہیریاں بنا کے وگدا اے

تے جے اسماناں توں

پانی دے پیاڑ لیہہ پون

تے دھرتی دا سُکھ بی روڑھ لے جاندے نیں

مینڈھح صدی دے لوک

اسمانوں لتھے پہاڑ کے مینہ دی مثال نیں

جے اُنہاں دا سُکھ سلامت نیئیں

تے میں ایس مینہ دی کنی

اُنہانوں کیہ دے سکدا واں۔

میں تاں آپنے من وچ ٹبی لاکے

اپنی مُکا کے

سکھی ہوسکدا واں

پر مینڈھے کو انڈھ دے کوک تے

ضروری نیئیں جے ایہہ ٹبی لا سکن

میں ایہہ محلے داری کیکن نبھاواں۔

سمندراں دے سینے وچ

اک لہر اٹھدی اے

تے دوجی اسانہہ دبا دیندی اے

ایہا مڈھ قدیم دا

سمندراں دا اصول اے

جے میں بی ٹھا ٹھاں لیندی

لہر بن اٹھیا

تے ککین نیئیں دبایا جاواں گا

مانھ فکر اس گل دی نیئیں ہونی چاہی وی

جے کجھ چاہی دا تے اوہ ایہہ

جے میں اٹھاں تے آپنے ہون دا اعلان کراں

اگوں میں ڈاہڈا ہوساں یا کوئی ہور

اس گلاں دا فکر تے اوہ کرے

جس مانھ اٹھایا اے۔

پینتی ورہیاں پچھوں

میں اک زباں پیاں پر تینداواں

اس آسطے مینڈھے مونہوں

حالیں لفظ پورے زور نال نیئیں نکلدے

جے کدیں مینڈھی زبان

تتلا ونجے

تے مینڈھی گلاں دا تسی برا نہ میسو۔

بندہ بمار ہووے

تے اُس دی داری کرنی چاہی وی اے

تے داری کرنا مینڈھا خاصا اے

اِسن آسطے جو کوئی بی مانھ بُراآکھے

یا مینڈھے حق وچ برا سوچے

اوہدی صحت دا فکر تے کر سکداں

اوہدی نفرت دا جواب نفرت نال کدیں نانہہ دے سکدا۔

میں درد درشہید آں

ہر کوئی مردا تے دور دے ہتھوں ائی اے

پر مینڈھی موت ذرا نکھیڑویں ایں

کیوں جے میں درد دیاں اکھاں وچ

اکھاں پاکے تکن آلااک بندہ اوہس

تاں آئی تے مانھ ایہہ یقین ایں

جے مینڈھا مزار

دھرتی دے سینے دا کنول بنیا راہسی۔

جدن تائیں سدھی تندنہئی پانی

ہر کوئی مینڈھا دل رکھن آسطے

مانھ ہس کے ملدا رہیا

تے مینڈھی گل بی سنیندا رہیا

پر جدن دا میں سدھے راہ ٹریاں

مینڈھی تاس جیکن ذات ائی بدل کے رہ گئی اے

کوئی بی مینڈھے منہ نیئیں لگدا

کوئی ہے؟

جیہڑا مانھ ایہہ گھنڈی کھول کے دسے۔

میں ساد مراد بھکاری

بوہے بوہے پھر دا رہیا

تے مانھ کسے خیر نہ پایا

ہن سوچدا واں

جے کوئی بہروپ بھراں

کیوں جے اس دنیا وچ

پھکنڈ باہجوں بھکھیاوی

تے کوئی دیندا۔

مینڈھیاں اکھیں جاگدیاں رہیاں

تے مینڈھے ہنجوہ گدے رہے

تے مینڈھیاں اکھاں چوں کر دے

مینڈھیاں پیراں چ رلدے رہے

وت ویلے اک پاسا پرتیا

تے مینڈھیاں اکھیاں دے ہنجو

مینڈھیاں ہتھاں دے ہنجو بن گئے

تے مینڈھے ہتھ بی جاگ پئے

ہن مینڈھے ہنجو

حرف حرف نور دے ٹنائے

کسے دیاں پیراں چ نیئیں رلنے

کیوں جے ہن انہاں

اپنی پیریں ٹرنا آگیا اے۔

مینڈھی پنیتی ورہیاں وی غاراں ورگی چپ

تے آپنے آپ چ پرت کے آؤن دی مخنت

تسی اُکا ائی نہ ونجائیو

نیئیں تے مانھ بانھ اُلاء کے آکھنا پوسی

جے منو مینڈھے پیار دے سفرآں

جیہڑا میں آپنے آں مارن

تے تہانوں جیؤن دی دھیر نبھاں آسطے

اوکھیاں تے نگھر سانہواں راہیں چیریااے

اُون وت خبرے مینڈھیاں ہتھاں وچ

کسے اُلار وی تلوار وی ہوسی۔

میں اجڑیا تے

مینڈھے ناں ویاں ویلاں

سارے جگ دیاں لوکاں ہکایاں

جے ہڑ نہ آوندے

تاں میں کدن وسدا آؤس

پر اُون مینڈھے ناں دیاں

ویلاں تے کوئی نیئیں ہکو اندا

رب دی رحمت تے

مینڈھے ننگ ہور وی اگھاڑ وتے نیں۔

میں نکے جیہے بندے دی کوک

کس سننی ایں

پر میں توں کوکن دا حق کوئی کھوہ بیء نیئیں سکدا

میں کُکیساں تے اکھیاں

جے چن دی دھرتی آں

پیراں تھلے مدھولن آلیو

چن نے ونجنا مبارک ہونے

پر جے برود دی خدائی دی پناہ چوں

کدیں نکلو

تے برود وچ بھُجن آلے

اُنہاں بھراواں دا بی خیال کرنا

جنہاں دا خدا تہاڈیاں بروداں دا بی

خدا اے

نئیں تاں ہور کوئی گل تسی مّنو نہ منّو

تہاڈی اپنی دھرتی دی تاریخ

تہانوں کدیں معاف نہ کریس۔

واہ واہ رّبا

اگ کیہڑے رنگ دی اہی

تے اُسانہہ بجھایا کیہڑے رنگ ای

مینڈھے دیس دی دھوخ

ہراں نال تے نیئیں سی پخنی

جے آپنی رحمت دا رُخ

مینڈھی دھرتی دار پھیرنا چاہویں

تے کوئی پھُہار وسا

جیہڑی نیتاں دی کھتیری دا کلرچا دھووے

نیئیں تاں مینڈھی ایہہ دعا

تینڈھیاں نیلیاں اشماناں تھلے

ٹیڑی آرب کدیں چپ نیئیں آں رہنی۔

حالیں تے شکر اے

جے مینڈھے تن اُتے

مینڈھیاں وڈ وڈیریاں دا اساریا ہویا

ہمتاں دا اچھاڑ اے

جس تے کسے بھی درد دا شہاب آکے ٹُٹے

تے اس دے ریزے ائی

میں تائیں اپڑ دینے

تے میں انہاں ریزیاں آں بی سہارنا نہہ سکدا

جے کدیں مینڈھا تن

ایہہ اچھاڑ بی نہ رکھدا ہوندا

تے وت مینڈا کیہ حشر ہونا اہیا۔

مینڈھیاں کناں وچ ریا دی میل اے

نیئیں تے ایہہ جو کُجھ سُندے نیں

اوہناں گلاں دی لہر

مینڈھیاں آندراں چ وٹ کیوں پیندی اے

شیت اس آسطے جے

اس وچ مینڈھے ضمیر دی اواز

اجے شامل ہون توں کتریندی اے

نئیں تے ایہہ روگ بی کوئی روگ اے۔

مینڈھے اندر اناج دی سرانڈا اے

تے مینڈھے باہر

دوجیاں دی اُڈائی ہوئی کھیہ دے دُپڑ دھمے

تے انھاں دواں دے وچکار

مینڈھی روح دا ہمین تے

نہ دسّن آلا روا اے

جیہڑا کدیں کھوجیا ونجے

تے خبرے میں مٹی تے سواہ دا ڈھیر بنی

ہیریاں وی کان اکھوائیں

پر اس رّدے آں ڈھونڈن آلی

اکھ کتھوں لیاواں۔

دل اوہ شیشہ اے جس اُتے

سُکھاں دی نم ہووے

یا د رواں دی کھیہہ

کجھ نہ کجھ جمدا ائی رہنا ایں

انھوں صاحف رکھنا چاہندے اہ

تے لک چ ہمتاں دی پیٹی

تے باہروں اندر مڑویاں نظراں دے

ہتھ وچ

چاہواں دانت نواں تے سجرا جھاڑن

سجا کے

اُٹھے پاہر اِس دی چپڑاس کرنی پوسی

نئیں تاں ایس شیشے دا مالک

تہاڈے توں

کدیں راضی نئیں رہ سکنا۔

میں بڑا دُکھی بنیا پھرناں

بندھ دُکھی ہووے تاں اُس دی ہوک

عرش وے تھم ہلا دیندی اے

پر دُکھ دا ایہہ نشہ

کسے کسے آں نصیب ہوندا اے

میں تاں اُوّن دُکھی ہوساں

جّدن مینڈھے سانہواں وی اگ

کسے پھنیردرد دی پھوک آں ڈک گھنسی

یا مینڈھیاں نظراں دا سیک

ہوئی دی برف آں پگھار دیسی

تے سچی گل اے

اّون مینڈھے جیہا سُکھی

ایس جہان چ شیت انی کوئی ہوسی۔

ویلا لنگھ ویندا اے

پر ویلا لنگھدا بی راہندا اے

اس دیاں چپیڑاں دے نقش

کدیں بہے نیئیں ہوندے

اُنج بندہ آپ ائی

آپنیاں اکھیں نوٹ کے

ویلے آں معاف کیتی رکھے تے کیتی رکھئے

ویلے کدیں بندے آں معاف نیئیں کیتا۔

مینڈھیاں سانہواں دی راہ ہموار ہوئی اے

تے انج لگدا اے

جیکن سارے دے سارے

سیتے ہوئے پھٹ

مینڈھے جثے دے اندر

اک اک کر کے کھل کھل رہے ہون

مانھ کوئی سیانا دسے

جے خمار دی ایہہ کیہڑی منزل اے۔

جے میں ہیرا واں

تے لوکی مینڈھے کھوج وچ

پہاڑاں دے سینے وی چیر دیسن

تے جے میں کولہ ائی آں

تے مانھ تے کسے آپنے چلھیانے وچ بی

ٹِکن نیئیں دینا

میں کیوں آپنے آپے آں

ہوا دی تلی تے رکھ کے

اوکھا کیتی پھرنا۔

گلہ کرنا تے سوکھا اے

پر گلہ کرن توں پہلاں

اپنی بکلی چ منہ پا کے تکنا

بڑا ائی اوکھا اے

میں سُچیندا واں

میں ہن گلہ نہ کریساں

اوّن توڑیں

جّدن توڑیں

مانھ اپنے آپے توں

کوئی گلہ نہ راہسی۔

جثے وچ رَت ہووے

اں چمڑی وچ تے کیہہ

بندے دی چال وچ بی اک چمک جیہی آویندی اے

مینڈھی چال تے چمک نیئیں سکی

کیوں جے مینڈھے جثے دا نکھار

حالیں ادھورا اے پر زباناں دی چال دے لشکارے

مینتھوں سانبھے نیئیں جاندے

مینڈھے اندروی ساری دی ساری رَت

سمٹ سمٹا کے

اِس وچ کیکن آگئی اے۔

میں دریا دا کنڈھا

دریا دیاں کٹاریاں نال کھیندا رہیا

تے ہوندیاں ہوندیاں اَپنا وجود ائی

ونجا بیٹھا

پرہن دریا دے مزاج وچ

مہربانیاں دی مہک اے

کیہہ خبفت جے میں اک واریں

دریا دے اڈے چڑھ کے

جّدن نویں سو فی اُسراں

تے سونے دی ڈلی بن ونجاں

ا۔نج جیہڑی قیامت مینڈھے اُتے

گزرنی اہی

اوہ گزر ضرور چُکی اے

وساکھ دی پھُٹدی پوہ ہووے

پوہ دوپہر دی ڈاکویں دھپ

یا بھدروں دے ویہڑے وچ

رکھاں تے ہوا دی سانجھ دانگھر سواد

کیہڑی رُت دی راہ تے

پِڑاتے چھیلیاں نیئیں

میں تاں آپ ائی اصلوں ہاریاواں

نیئیں تے موسماں تاں مینڈھے نال

کدیں دغا نیئیں کیتا۔

جے مینڈھے مٹھے پھل دی

اس دنیا اُتے کجھ لوڑ اے

تے میں ہن سچی مچی دا رُکھ بن ویساں

اں جے ہوا بی مانھ قرض دین آوے

تے میڈھے کول آوے

جے بدل بی مینڈھے تے مہربان ہووے

تے مینڈھے سرے تے آکے وسے

تے جے مٹی بی مینڈھے تے حّسان کرے

تے مینڈیاں پیراں وچ وچھے

تینڈھیاں ہونیادں

کاسہ گھن کے

ہن مینتھوں بوہے بوہے بَھئون نیئیں آن ہوندا

مینڈھی ایہہ گل بے شک مینڈھے کھاتے وچ

مینڈھے ولّوں اج دے دہاڑے

تے ہن وی سیت توں لکھ چھوڑ۔

مینڈھی سوچ دی تلی تے

وقت اج نکی نکی نُوہن ایں

کدائیں انج تاں نیئیں

جے میں چھڑ ہتھے دے نانویں

کسے بے ناں خزانے دا

مونہہ کھلن آلا ہووے۔

ہوا دیاں پرتاں اُتے

میں لیکاں واہندا رہندا واں

تے مانھ اس گل دا پورا پورا یقین ایں

جے اوہ لیکاں

مینڈھیاں آساں دیاں تصویراں

اتھے ضرور پہنچدیاں ہوسن

جتھوں ہو آپ سنیہے گھن کے آوندی اے

کیوں جے ہوا دی نیت تے شک نیئیں ہو سکدا

ہوا تے انے کھاتے وچ

لہر لہر دا حساب رکھن آلی اے۔

جے میں بُوٹا واں

تے مینڈھے اُتے ہوا دا قرض اے

پانی دا قرض اے

مٹی دا قرض اے

تے سب توں ودھ ایہہ جے

مینڈھے ساہ بی ادھارے نیں

پر مانھ ادھار دے اس چکڑے وچ

پھسان دا کوئی مقصد تے ہوسی ائی

کیوں جے اوہ اں

ایڈی نکمی سوچ دا مالک نیئیں

جس ایہہ ساری کھیڈ رچائی اے۔

اوہ مینڈھیاں خوابں دا سنگھار

پوریاں دانہہ ورہیاں پچھوں

مینڈھی نیندر وی حویلی وچ

وت اج جھاتی پا کے تکیندا رہیااے

ایہہ داہ ورے خبرے میں کیکن گزارے نیں

انج جیکن کسے رُکھ دیاں جڑاں توں

پانی رُس گیا ہووے

پانی

جیہرا بدلاں دی امانت اے

تے دھرتی دے وجود تے ہوا دا ادھار اے

ہن اوہ مینڈھے ساہمنے ایں

تے انج لگدا جیکن اُس دا وجود تاں

اُس حسن دے ماحل دی اک کھڑکی اہیا

جس ماحل دے کسے نہ کسے

کونے تے مینڈابی ناں اکریا رہیا

پر میں تاں جیکن لمی تان کے

سانہواں دی قبر وچ دفن ائی ہویا رہیاں

بدلاں توں نکھڑ کے

میں پانی دی پھینہہ

انج مڑ مڑ تکیندا واں

جیکن بدلاں دا حلق

مینڈھے نکھڑن نال سُک ائی گیا ہوسی۔

میں ہوا دا ہُلاّ واں

پر حالیں اِس بُلّے اُتے

سوہنی تے سجری مٹی دا غلاف اے

جے ایہہ غلاف لیہہ بی ونجے

تے مینڈھا اصل ای ساہمنے آؤسی

تے ہوا دا اصل تے ایہہ ائی اے

جے اُس ٹردیاں ائی رہنا ایں

مانھ اِس تبدیلی دا تراہ کیوں ایں؟

کدائیں انج نیئیں

جے میں حالیں چنگے رنگْ اکھاں ائی نہ پٹیاں ہوں۔

مینڈھی پور پور وچ اک اگ اے

جس آں کدیں کے دیاں

دُوں ہوٹھاں دی ہوا دا جھُلارا ملے

تے مینڈھے اندر دا سکہ بی

سونا ہو سکدا اے

پر مینڈھے ویلے دی مریم

مینڈھے آسطے

ایہہ کشالا بھلا کّدن کر سکدی اے۔

کوٹھے آں پوچا دینا ہووے تے

اُس دے پُرانے جالیلاہن آسطے

کسے پاٹی پرانی لیراں دی لوڑ ہوندی اے

میں جیہڑا مّساں

اپنا ستر کجی بیٹھاں

نویاں رُتاں دی موہاٹھاں تے بہہ کے

نیویں نہ پائیں تے ہور کیہ کراں۔

نام کتاب: ریتنجناں

شاعر: ماجد صدیقی

پہلی اشاعت: 1978

ناشر: اپنا ادارہ، ڈھوک کھبہ، راولپنڈی

اندر دی ہَک زہر سی دھا گئی وِچ وجود

اکھیں پھرن رتینجناں، جگرا ہویا سواہ

جے پیراں وچ کنڈا اڑھکے، سوئیاں نالاچیڑاں

جے اکھیاں وچ قطر رڑکے نال ڈراپر سیڑاں

میں جیون راہواں دا پاندھی جووی دکھ سہیڑاں

اوس ائی دکھ دے سول مٹاون اکو ہتھ دیاں تریاں

اوہدے ہتھ دیاں ڈونگھیاں تریڑاں

جس دا ناں مزدور اوئے لوکو

سُکھ بوٹے دا بُور اوئے لوکو

کُل اکھیاں دا نُور

ایس جیون دے پندھ لمیریمیں ب۳ن پنکھ اُلانگھاں

راہواں چھڈ کے لنگھدیاں مینتھوں لک لک چڑھیاں کانگاں

وچ سہاگ دی ڈولی بیٹھن کج کنواریاں مانگاں

فکراں دے وچ وسدیاں رسدیاں ایہہ نخریلیاں تاہنگاں

اوہدیاں میری سانجھیاں تاہنگاں

جس دا ناں مزدور اوئے لوکو

سکھ بوٹے دا بُور اوئے لوکو

گُل اکھیاں دا نُور

ایس دھرتی دے سینے لکیا اک اک بھیت نرالا

پل چ اکھیاں اگے لیاوے ہتھ تراناں والا

منہ منہ جیون چوگ پجاوے اوڑیں اتریا پھالا

تکلے تند چڑھی ہووے یا چکّی لتھا گالا

اوہدے ہتھ آئی اے ایہہ گالا

جس دا ناں مزدور اوئے لوکو

سکھ بوٹے دا بُور اوئے لوکو

کُل اکھیاں دا نُور

اسماناں تے نال گھٹاواں اِنج گھٹاواں بھڑیاں

بدل بجلی مچلیہوئے جنج بالاں ہتھ تِڑ تِڑیاں

ساڈے گُجھے درد دیاں جگ سارے گلاں چھڑیاں

آہلنے آہلنے دل دے دبکیاں تاہگاں ولیاں چڑیاں

شاخاں کولوں پتر کھوہ لئے واء نے زور دھگانے

جس راتوں اساں جند چھڑائی رب اوہ رات نہ لیانے

رب اوہ رات نہ لیانے پُترا رب اوہ رات نہ لیانے

سیکوں تِڑ کے بُلھ اساڈے وِنھ گئے سادے پوٹے

اکھیاں نوں چنگیڑے دے گئے تپ تپ ساڈے ہوئے

ہتھ سی تھال براتاں دا جنج شیشہ ٹوٹے ٹوٹے

نیناں پہلی واری ویکھے ہوندے انت تروٹے

بھارو ہوئے وانگ پہاڑاں جثے ساڈے بھانے

جس راتوں اساں جند چھڑائی رب اوہ رات نہ لیانے

رب اوہ رات نہ لیانے پُترا رب اوہ رات نہ لیانے

پُترا! جے رب اکھاں دیوی تکیں ساڈیاں اکھیں

لکھاں اتے نظر نہ لائیں عزت نہ لبھدی آلکھیں

اسیں جے نکر اسے وی دِسئیے لج وڈیاں دی رکھیں

لج کارن جے چکھنی پوی تیزہر وی ہس ہس چکھیں

متھیوں اوجاں والے سارے توں ائی داغ بُجھانے

جس راتوں اساں جند چھڑائی رب اوہ رات نہ لیانے

رب اوہ رات نہ لیانے پُترا رب اوہ رات نہ لیانے

کوڑے لفظ نیں میرے

میں کیہ جاناں میں کیہ سمجھاں

تیرے ہون ہ وہن نے

کنّیاں وتھاں پائیاں

جیڑے باگ دا بوٹا سیں توں

جنہاں سراں دا چھتر سیں توں

جنہاں ورہیاں بدھیاں عزتاں

تے لجّاں دا سّتر سیں توں

اُس باگے تے اُس واڑی دیاں

ٹھنڈیاں مٹھیاں چھانواں لے کے

سکھ دی فجر سویر نوں

نال ائی لیندا گیئوں

میں جیہڑا تدھ ٹھی چھاں دے

اک دو گھٹ وی بھرکے

تیرے پیار دے نشیوں کھنج کے

تیری موت دی خبر تے

گڈھڑی بنیاں بیٹھاں

میریاں لفظاں وچ

اوہ سچ کتھوں آؤنا ایں

جیہڑا سچ انور، اجمل

اصر، اکبر دے سینیاں وچوں

اکھیاں راہویں پھٹ کے

باکاں ہاواں بن کے

تیری قبر دے میچے دی

چادر بنیا ایں

کوڑے لفظ نیں میرے

میں کیہ جاناں

میں کیہ سمجھاں

تیرے ہون ہ ہون نے

کنّیاں وتّھاں پائیاں

… ملک گل محمد مرحوم دے ناں

بندہ ایس دنیا وچ

جییہڑا وی مٹھا پھَل چکھ لیندا اے

اوہنوں فر چکھن دی تاہنگ چ

لُوسن لگدائے

تیریاں گلاں تیریاں نظراں

مٹھا پھل سن

جِنہاں نوں میرا لیہو

کدے بھلا نیئیں سکدا

تاں ائی شاید

تیری موت ، جواناں موت دی

خبردا مین اعتبار نہ آوے

پر میرا لہو اندرو اندری

میرے تن چ

ایس انبھاوندی خبر دا زہر

کھنڈا ندا جاوے

تیکیہ

میں ہن من ائی لاں جے

توں ہن مینوں نیئیں ملنا ایں

تیریاں میریاں بُلھیاں اُتے

میل ملاپ دیاں گلاں دا

کوئی وی پھل

ہن نیئیں کھڑنا اے

٭

اک اوپر اتفاق

اوہ اک نار سی

سوچ خیالوں اِنج سوہنی

تے انج دی ڈاہڈی

جیویں کوئی پھنیر سپ ہووے

جیویں بدلاں دے وچکالے بجلی لشکے

؁اک دو واری میں وی اوہنوں

مرداں دا آگو ائی جاتا

پر اک شامی

کلھے کمرے دے وچ

گلاں کر دیاں ہوئیاں

میرا پیر کنارا اُنج ائی

اوہدی پنی نال اچانک ٹھاک گیا تے

اوہ اِنج لگی

جنج کوئی وال النبے اُتوں لنگھیا ہووے

اوہ دن تے فر اج دا ایہہ دن

میں ہن اوہنوں … مرداں ورگی اس ناری نوں

نری پُری عورت ائی جاناں

عورت … سیکوں موم دے وانگر پگھلن والی

تیری موت نے دسیا مینوں

جیہڑا پیار کے نال پاوے

اوہ اوہدی رُوں رُوں دی راہیں

اوہدی شہ رگ دے وچ جا کے وساد جاوے

توں ٹُریوں تے میرے جئیو وچ

ڈاہڈی گُجھی چھِک لگی اے

تے اک مٹھ

جکلیجے نوں جنج دھروندی جاوے

باگ فنا وچ پھگن رُتّے

تن بوٹے دا

وادھا جا کے کرنے آلیا

میریپیار دا ویہرا

کاہنوں بسا کیتائی

مینوں ایہہ گل تے دس جا!

قولاں دیا کچیا

توں تے پیار نبھاون دا

وعدہ کیتا سی

پر کیہ؟

میں یا تُدھ

بے وس انسان دے وعدے

وانگ نیانیاں دے

اِنج ائی ادھ رہ رہندے نیں

ربا توں بندے نوں اپنا نیب بنایا

اپنیاں کاگتاں وچ پر ایہدے

پیٹ اوں کیہہ درجہ دتا ای

کیوں جے بس ایہدے ائی پچھے

بندہ خورے کتھے کتھے

شرک دے جال چ پھس جاندا اے

تے ایہہ اوہدے ہداں دے وچ

عمراں دے لئی رس جاندا اے

کُوڑ … نتھانواں ، لُگڑ بچہ

کھا کے رحم جے گھر چ لیاؤ

اپنیاں بالاں ورگی

اوہونں چوگ چگاؤ

اپنیاں بالاں نالوں

چنگے لیڑے اوہدے تن سجاؤ

فیر وی جد بولن تے آوے

اوہدے بول نہ کّجے جاون

اوہدا ننگ نہ لُکے

سچ … قرآن کتاب سچجڑی

جس دے سانویں

ہر کوئی اپنی اکھ جھکا دے

ہٹیوں جیہدے وی گھر ڈھکے

آپوں اپنا آپ وکھاوے

بِنّا غلاف نہ سانبھی جاوے

جاگدے سوندے

موت دے کولوں ڈرنا کیہا

پل پل دے وچ

سو سو واری مرنا کیہا

ان ہوئی دے ہون توں پہلاں

رہ رہ ہاواں بھرنا کیہا

موت وچاری کول تے

اینی فرصت ناہیں

جیہڑی فرصت… جیون کولوں

منگ کے میں پیا اِنج ونجائیں

جیکن بال ایا نے

اپنی ماں دے کولوں آٹا منگ کے

گھول کے اوہنوں

کندھاں اُتے تھپدے جاون

پہلاں اشرافاں نوں

دھیاں بھیناں دی عزتاں دا

کھٹکا رہندا ہے سی

ہن جیباں راہیں

کسے دی عزت وی محفوظ نیئیں ایں

کیوں جے … روبرو اکھیاں دے

میرے دیس دے واسی

جیباں تے اِنج ڈا کے مار رہے نیں

جِنج انھے دے ٹھوٹھے وچوں

بالک ۔ چَول نیاز دے

کھوہ کھوہ لے جاندے نیں

آہنڈھ گوانڈھ چ

جے کُکڑاں نُوں موڑا آوے

تے کہندے نیں

تسی وی اپنے کُکڑاں نُوں

ویلے سرائی چھری وکھا کے

کم چ لیاوو

کیوں جے موڑے توں کوئی ککڑ

بچ نیئیں رہندا

تے میری نادانی ویکھو

جے اج تیکن

میں ایس گل نوں

اپنے روگی جیوئن دے

کّسے وی ساہ اُتے لانیئیں ڈِٹھا

اپنے مال نوں

اپنے کم چ لیا نیئیں ڈِٹھا

لوکی تے بُریائی پاروں

لواں دے نال

ورہیاں بدھے ویر کمانو

میں سمجھاں جے

حدوں باہلی چنگیائی وی

باہلے ویلے

نسلاں بدھے ویر دا موجب

بن جاندی اے

کہندے نیں چن اتے تھکیا

منہ آوندا اے

پر ایتھے تے

کھائیاں تے وی تھک ویکھو تے

تساں دا اپنا منہ ائی

لِمیاں جانا ایں

جد سارے دا سارا ریشم

اگلیں گاتے

تینوں پٹ حریر چ

کسے ولہیٹ نہ رکھنا

ریشم اگلن والیا کیڑیا

اپنا فرض نبھا کے

موت سواری دا ہُن ٹکٹ کٹا لے

تے ایس جگ ول پرت نہ ویکھیں

کیوں جے ایہدا کم تے

دُوھوں چڑھے تھناں نوں

دوہناں ائی ایں

پنج دریا واں دی دھرتی تے

میریاں ہوٹھاں اتے سیجل نیئیں آوندی تے

ایس دھرتی تے دوش وی کیہڑا

میریاں نین پراناں وچ ائی

فرق اے کوئی

٭

کیسٹاں (Cassettes)

میں پنڈی آں

تے اوہ رہندا سوہنے شہرلہور

شادی مگروں

اک دو واری ائی مل سکے اسیں

اوہ اپنے دھندیاں وچ رُجھیا

تے میں اپنی کاجیں

اُنج ہفتے دے ہفتے اسیں

ٹیلی فون تے اک دوجے نال

رج رج گلاں کرئیے

تے ہر آوندی اجڑی رات بتاون کارن

دُور دیاں ایہناں گتلاں توں

کئی کئی ٹیپاں بھرئیے

سجری وّسی بارش مگروں

نھیری کالی رات دے متھے

اُکریا ہویا

لکھ کروڑاں تاریاں دی تحریراں والا

نیلا صاف اشمان

ماہ سیال دی دھپے سُتیاں

کندھاں دا پرچھانواں جیویں

ٹردا ٹرا

بندھے نوں بے لذتا کر دئے

انج ای سانوں

نگے سُکھ دی تروٹ ستائے

ریل دیاں کئی پٹڑیاں اُتوں

سائیکل چک کے پار لنگھاؤنا

انج ائی اے بس

اج دے جیئون دا

اک اک اکھڑ پہل بتاؤنا

اپنی تھانویں

پہلا سوچے … ’’میں دکھی آں‘‘

دوجا سوچے … ’’ میں پیا تڑفاں‘‘

تیجا سچے … ’’ میں پیا سہکاں‘‘

پر جد تریوے

اک دوجے دے منہ لگن تے

جیہڑا جس توں پچھے

اگوں اوہ ائی آکھے

’’آل اِز اوکے

آل اِز او کے

آل اِز اوکے ‘‘

اج تے سارے گھر نیں جیویں

پھٹ جگر دے

جنہاں اتے لیپن لا کے

سجرا دارو لبھن ٹرئیے

تے پر تن تے

ایہنیاں پھٹاں دی گہرائی

بوہیوں وڑدیاں سارائی

ہور وی ودھدی دِسّے

کُڑی دے ماپے وی راضی نیں

کُڑی وی راضی

تے منڈے نُوں

آہنڈھ گواہنڈھ دے سارے لوک وی

نِندے ناہیں

فیر وی سارے

اپنی اپنی تھانویں بُت بنے کھلتے نیں

کیوں جے کُڑی دے مامے

ایس رتے نوں کدے نہ ہوون دینا

ویلی جے کر ویل نہ ہوکے

تے دیون والے دا ہتھ

اوہدی جیباں ول

دوجی وار کدے نہ جاوے

ایہہ اک شاعر ائی اے جیہڑا

تن دی رَت نوں کاڑھ کے

سُچیاں بولاں نوں گھر گھر ورتاوے

نہ کوئی اونہوں شاباش آکھے

نہ کوئی اوہدی دھیرنبھاوے

پر اوہ سَون دے بنڈے وانگوں

مُڑ مُڑ کے پیا

پل پل سجرے گیت اَلاوے

پیسے جیب چ آندیاں سار ائی

ویہل ملن تے ا۳نج نسدے نیں

جِنج جیلاں وچ ڈکے قیدی

جیلں کھسکن دی راہ لبھن

پُتر گیا کماون تے اوہنے

پرت کے میرے واٹ نہ پچھی

اُنج پہلی دی پہلی

میرے ناں کجھ چھلِڑ گھَل دیندا اے

تے خط ایس گلے نیئیں لکھدا

جے میں اوہدے جواب چ اوہنوں

گھر آؤنے داسد نہ گھلاں

تے اپنے لیکھے اوہنوں

بتری دھاراں بخشن وچ مینوں

انت نوں کوئی عذر نہ ہووے

نفسانفسی دے عالم نوں

جیکر کہن قیامت

فرتے بھرے بزار چ کھَل کے

یاد دریاواں ورگیاں

وگدیاں سڑکاں اُتے رک کے ویکھو

اج دی دنیا دا ہر دن ای

حشر دہارا دّسے

چھلی ہوئی کیلے دی پھلی

جے شو کیس دے اندر وی

رکھی ہووے تے

کھاون والے دے دل چوں

ایہہ وہم نہ جاوے

’’ ایہدی رُوں رُوں دے وچ خورے

کیہڑا کیہڑا

جرثومہ لُکیا ہونا ایں

شیشے دے لشکارے پچھے

ایدھر اودھر، ایتھے اوتھے

میں پہلاں تے نسدا پھریا

پر جد شیشے اتے بیندا

دھپ دا چانن

شیشے کولوں وی کھنج گیا

تے میں اپنی ریجھوں سدھروں

شیشے نوں دیہوں سمجھن والا

چانن دی لوہ۔ دل چ لے کے

او تر ماپیاں وانگر

بِٹ بِٹ ویکھن لگا

اوہ تے میں اک ہوئیے وی تے

اِنج لگدا اے

جنج راہ چلدا کوئی پاندھی

بوڑھ دے کُچھڑ

نترے ہوئے تلاء دے اندر

ٹبی لائے

تتی واء دے کولوں

اپنا آپ لُکائے

پر پانی دے اندر وی اوہ

کھل نہ سکے

دُوں چئوں ساہواں تو ودھ

ٹھنڈے پانی دا سُکھ

جھل نہ سکے

آہنڈھ گواہنڈھ نوں

میں نیئیں متھے لگن دیندا

کیوں جے اوہناں دے سّدے تے

جانا پیندا

فر اوہنا نوں

اپنے گھر بُلانا پیندا

تے اوہناں نوں

بن میک اپ دے

اپنا مکھ وکھانا پیندا

بوہت پرانے کوٹ چ اک دن

میں بازار ے جا وڑیا تے

اک شیشے دے اگے کھلیاں

مین ا۳نج لگا

جِنج میں گھر توں

ننگا ایء چل نکلیاں ہوواں

سچ گل اے

بندے دا ننگ

اوہدے تن نوں کجن نال ائی

نیئیں مُک جاندا

’’ جھلیا جیّا!

توں ککھ ایں تے ویلا پانی

ویلا پانی

وگدا پانی

توں کتھے پیا متھا ڈاہویں

توں کنھوں پیا ڈکے پاویں

اپنی ذات پچھان تے

شہتیراں نوں نہ ائی جپھے پاتوں

اپنے قدوں اُچیاں لمیاں

سوچاں سوچن توں باز آ توں‘‘

دل آکھے جے ’’جیوئن دی شاخے

کلیاں وانگر کھڑ کھڑ ہساں‘‘

وأ آکھے جے

جُگ جُگ کھڑ توں

میں تیری خشبو نوں

پگ پگ لے جاواں گی‘‘

چانن آکھے

’’ … ناں بیبا! ایہہ قہر نہ گھتیں

تینوں نیئیں پتہ جے

پھل منصور ہوندا اے

تے منصور دا انت کسے نوں

راس نہ آوے‘‘

میں چاہندا ساں

جے اوہ پتھر وی اے

تے میں موم دِسیواں

پر جد رچھ دی خصلت والے

اُس انسان نے

منہ راہیں وی

اندروی گندی واء کڈھی

تے میرے لئی

اوہدے کول دا پل وی

صدیوں بھارا ہویا

سُکھ دی صاحباں

کسے دے ناں لگی وی اے

تاں کیہ ہویا

ماجدؔ اناں جے تدُھ اندر

کچھ ساہ ست اے

تے تاہنگاں دا بوہا کھول کے

جیئون دی اَتھری بکّی اتے

لَت وَلا لے

؁تیرا کارن

رہندی دنیا تیکر لوکی یاد کرن گے

مینتھوں تے

میرے ویہڑے دا رُکھ چنگا اے

جیہڈے پتر جھڑدے نیں تے

سال دے سال

نواں اک بانا پا بہندا اے

مینوں ویکھو

بدھیاں ورہیاں توں میرے وی

پتر تے جھڑدے ائی پئے نیں

پر کسے دی چیتر رُتے

میری تاہنگ دی ٹہنی تے

کوئی ڈُس نویں پھُٹدامیرے سجرے رہن دی

کون ضمانت دیوے

سوچاں فکاں تاہنگاں دے میں

نقش ابھاراں

تے اِنج کردیاں

میری ہتھیں گھسراں پیاں

چنڈیاں ہتھیاں

ہن ایہہ نقش مینوں انج تکن

جنج کسے بِاپو نوں اوہدیاں

بالغ اتے کنواریاں دھّیاں

مڑ مڑ ویکھن

پر اپنے ہوٹھاں چوں

کجھ وی آکھ نہ سکن

مینوں اج میرا اک سنگی آکھن لگا

’’میرے رنگ

تے میری قمیض

تے میرے سوٹ چ

میچ نہ کوئی‘‘

میں اوہنوں مونہوں تے

کجھ وی آکھ نہ سکیا

پر جے کہندا تے ایہہ کہندا

’’اسچ اے سجناں

میں جیہڑا آٹا اج

؁ڈپو توں لیاندا اے

اوہدے تے میرے وچ وی

کوئی میچ تے نیئیں ایں‘‘

میں ماکھی دی مکھی لوکو

اک اک پھُل دے بوہے جا کے

مہک مٹھاس دے تحفے لیاواں

اوہدے وچ اپنے تنّوں وی

خورے کیہ کیہ کُجھ مِلاوں

تے چھتے وچ

اپنے حصے دے خانے نوں

؁بھر دا جاواں

پر جد چھتاکسے جوان کڑی دے

جثے وانگر لشکاں مارن لگے

تیلمیاں بانہواں تے لمیاں بانساں والے

گھاگ شکاری

میرا سارا پوہریا

مینتھوں لُٹ لے جاون

میریاں اکھیاں نوں

سیجل جیئی دے دے جاون

میریاں قدماں نوں نویاں باگاں

نویاں رُتاں

نویاں پُھلاں

دی راہ سُجھاون

اج سگرٹ دی

خالی ڈبی ائی توں لَے لَے

ویکھ نا پُترا

میں تیرے لئی

ایہو کھڈونا لیا سکیا واں

میری وی اک ماں ایں

جس دے دیدے دردوں پتھر ہو گئے

پر میں اوہنوں

اوہ رشنائی موڑ نہ سکیا

جیہڑی اوہنے مین تیکیہ

میرے اک اک

اکھر دے تن چ بھروتی اے

بھلکے نوں

ایہناں حرفاں نوں ویکھن والیو

جے ایہناں چوں کوئی وی حرف

تہاڈی راہ دا چانن بن کے

جگن لگے

تے میری ایہہ گل نہ بھلنا

جے ایہہ چانن

میں نھیرے دیاں

خورے کنیاں پرتاں وچوں

کھوج لیاندا

ایہہ چانن

جیہڑا جیئوندے جی

میری کسے کم نہ آیا

میری رُت دے کم نہ آیا

میری ماں دے کم نہ آیا

اُنج تے اوہنوں

تسی کدے سلام نہ دیوو

پر اج اُسے توں

چُوچا کُسوا لیاندا جے

اُس ندھرا نے تے کیرے جیہے

بندے نال دی

تہاڈا اک رشتہ تے ہے وے

تسی ایس رشتے نوں

کیہڑا ناں دیوو گے

میرے ہتھ دیاں پنج انگلاں

میرے پنج نیانے

کچرک ایہہ وڈے ہوون جے

میرے اصلی ہتھ چ پھڑیا

قلم دا تیشہ

میرے ہتھوں ڈِگے

تے سُکھ دی شیریں دا باپو

اوہدا میرا ملنا تے ہُن

اِنج ائی اے جیئوں

میں کٹی بانہواں دی تھانویں

لکڑی وی کویء بانہہ لوالاں

میرے اک استاد نے کہیا

برخورادار!

جیوندا رہیوں تے

عیب گناہ توں ڈرنا نیئیں آں

عیبی ہون توں

سر نوں نیواں کرنا نیئیں

کیوں جے بندہ

مڈھ قدیم وں اوگن ہاراے

پر اک گل اے

جدوں کدائیں وی

عیبی ہون دا موقع لبھی

عیبی ہون توں مول نہ کھنجیں

پر ایہہ ویکھیں

عیبی ہون دے مگروں جدوں فرشتہ تیرا

عیب تیرا وچ کھاتے تیرے لکھن لگے

تے قلماں نوں

ڈوبالان توں پہلاں ایہو کہندادّسے

’’ ہے خنریرا

کیہڑی اوجھی تے

اوکھی جائی تے جا کے ہتھ پایا ای‘‘

اوہ دن تے فر

ایہہ سطراں لکھن دی ایہہ پل

ایس اک گل نوں پلے بنھ کے

میں اِنج لگے

جنج کسے میرے سِر اُتے

مریم دی چادر دا سایہ کیتا ہو وے

جوئے باز، شرابی پیو دے جمے جائے

پیونوں ویکھ کے

کیکن سدھی راہ تے چلّن

اسیں بھانویں لکھ پئے اپنے عیب چھپائیے

ساڈے مگروں آون والے

اونہاں پوہڑیاں اُتوں

اپنے جیون دا پندھ چھوہندے پئے نیں

جیہڑیاں ساڈی

پوہنج دے اوڑک وی کدھی نیں

اپنیاں عیداں کولوں پچھڑیا

میں بالاں دیاں عیداں نوں وی

پینگ پنگھوڑے پا نیئیں سکدا

اپنے دادے پڑدادے دے ہتھوں

کھنجیا ویلا

اپنے ہتھ لیا نیئیں سکدا

پہلاں کاں دی کوہجی واج نوں

سن کے وی میں خوش ہوندا ساں

پر ہن انج اے

بنے بنیرے کاں بولے تے

ڈرجاندا واں

کیوں جے میرے گھر دا راشن

میرے گھر دے

سب جّیاں توں وی کمتی اے

بھاں توں

میرے دکھ ونڈا ون لئی اوہ آوے

میں مہمان نوں

کیکن ’’جی آیاں نوں‘‘ آکھاں

میں جو لکھاں

میں جو لیکاں

میریاں ہوندیاں تے مُل اوہدا

کسے نہ پانا

پر میں اپنی ایس پونجی توں

غافل وی نیئیں

ایس پونجی نے

انت نوں دونا چئونا ہونا

کیوں جے اپنی قبر دے نانویں

میں اپنا ڈیپازٹ

فکس کراندا جاناں

میرے کسے وی آس نوں

بدھیاں ورہیاں وچ وی

پر نیئیں لگے

لوکی خورے کاہنوں آکھن

انٹڑے وچوں نکلیا پنچھی

ویہویں تریہویں اڈ پیندا اے

خورے کیہڑا زہر اے میں وچ

میں آں کیہڑا بسیئر

جے میاوں کسے انبھاوندی

گل دی اک ٹھوکر وی لگے

تیمیں تھاں ائی

سو سو تھا نووں ٹُٹ جاندا واں

عمروں ڈھلی ویاہ توں مُنکر

؁اک بُڈھی نوں ویکھیاں

مینوں اِنج لگدا اے

جنج میرے سکھاں دیاں تاہنگاں

ایس بڈھی دیاں ہانناں ہوون

چِڑیاں وانگر سانجھ سویرے گھر توں نکلاں

تے بالاں دے چوگنے کارن

سارا دن کھلبھیٹاں ماراں

پر جد راتیں سَونلگاں تے

اپنے آپ نوں

خورے کتھے کتھے گروی رکھیا ویکھاں

کل دے ساہ اج گروی رکھ کے

پچھلے بھار چکاواں

اتوں تن تے پوچے پھراں

وچوں کھُردا جانواں

کیہڑے کم دا

کس دے کم دا

میں کُب نکلی کچی کندھ دا

بے تھانواں … پرچھانواں

جیہڑے ساہ ادھا رے لے کے

میں اج تیکن ورتے رّبا!

اونہاں ساہواں دا

جو قرض اے میرے اُتے

میں اوہ قرض چُکانا چاہندا

میرے ناں دے سُود نوں

بھانویں دُونا کر دے

پر میری قرقی دے آڈر

روک لویں تے دِین ایں تیری

کینوں جے میں تیرے در اُتے

ہتھکڑیاں تے بیڑیاں وچ

نیئیں آنا چاہنداں

گل یوسف تے ائی نیئیں مُکدی

ایس جگ اندر

جس اُتے وی

رّب نے خاص عنایت کیتی

اوہنوں ویکھ کے

لوکی اپنیاں انگلاں تے کی … ؟

اپنیاں سینیاں نوں وی

زخمی کر بہندے نیں

آہلنے وچوں ڈگیا بوٹ

نہ آہلنے دے وچ ٹِکے

پھل ہوٹھاں دا بوہا کھولے

تے خشبو نوں سکے

ایتھے جنہوں وی کھُل لبھے

اوہ فر پرت نہ آوے

جے پرتے تے عمراں دے لئی

جیئون سواد گنوا وے

چن تے جاون والیو لوکو

چن توں مڑ کے

ایس دھرتی دے

بھکھیاں ننگیاں دے گل

چن دی خاک دے ائی تعویذ

مرھا کے پا دیو

اوڑک تساں اتے

ایس مخلوق دا وی تے

حق بندا اے

میرے لئی تے

ویتنام دی جنگ دا پینڈا

میری اک پہلی توں

دوجی پہلی تک اے

واشنگٹن توں

پیکنگ تک دے

رستے اندر

خورے کنیاں

گنگیاں انھیاں

ورہیاں دے اٹکا پیندے نیں

اوہ شاعر اکھواندا سی تے

اُچیاں نیویاں تے ان پدھریاں تھانواں نوں

اکسا ہرا کرن دے بارے

خورے کیہہ کجھ

پُٹھیاں سِدھیاں پڑھدا سی

فر اوہنوں اک کرسی مل گئی

تے اپنے بچھڑے سنگیاں نوں

کارچ بہہ کے

جتھوں وی لنگھدا اوہ ایہو آکھی کردا

جھلیو … سوچو

شعروی اک بینر ہوندا اے

تے بینر

ویلے دے ویلے

اپنا رنگ وٹالیندے نیں

میرے نال دے استاداں

اپنی عزت اپنی تھاں دا

حق منگن لئی

کیتی اج ہڑتاں

کالج دے منڈیاں دا آگو

استاداں دے جتھے دے وچ

ترپدا ترپدا آیا

تے آندیاں ائی

اُچی اچی آکھن لگا

ساڈیاں نمبراں ساڈیاں لیکچراں وچ

رعایت دا اعلان

جے نیئیں او کردے

تے فیر بھلکے

اسیں تہاڈیاں

ٹنگاں بانہواں بھن دیواں گے

اُس آگو مُنڈے توں ہٹ کے

اوہدے نال دے ائی دومنڈے

آکھ رے سن

’’ویکھو ساڈے شیر دے سنگھ چ

؁کیہدا پیسہ چھنک رہیا اے‘‘

پتے باز نے

فر اوہ ائی پتّا سٹنا ایں

جس توں اوہدی چال

نکھیڑویں ہوندی دسّے

بھولیاں بھالیاں سوچاں والیو جھلیو لوکو

تسی کیوں تقدیر اپنی نوں

امبروں سدھی اتری ہوئی شے پئے جانو

جاندے نیئیں او

کوئی وی جنس جدوں

بازار چ آوندی اے تے

سدھم سدھی

گاہکاں دے ہتھ نیئیں جا پجدی

کیوں جے اوہدی راہ چکا لے

آڑھت دی

یا اِنج لئو جے

پتے بازی دی دیوار تے

ازلاں توں ائی اُسری ہوئی اے

بن ترٹّن لگا اے تے ہن

ایہدے اگے

کاہنوں بانہواں تان کے

پالیاں لا کھلتے او

ویلے دے کیلنڈر نوں ہن

اگلا ورقہ تھلُن کولوں

تُسی باز نئیں رکھ سکدے

پانی دے قطرے

جے اک دوجے توں نکھڑن

تے امبراں توں

اتری بارش داناں پاون

امبراں اتوں لتھی ہوئی رحمت اکھواون

پر ایہہ گن تے

اوس ائی پانی نوں لبھدا اے

جیہرا چیاناں دے اپر پجیا ہووے

اوہ پانی

جیہڑا زمیں دے ویہڑے ائی

جھنکاں بن جاوے

وسو اس پانی نوں تسی

کیہڑی رحمت داناں دلیسو

ایتک دا ہڑھ

ڈیماں تے منصوبیاں نال نہ ڈکیا جانا

کیوں جے ایہہ تے

خورے کنیاں

ندیاں نالیاں دے سینے وچ

دھڑک رہیا اے

شیرنوں بھکھا ویکھ کے اک دن

اک گڈر نے

کھدراں دے وچ گھس کے

اک شکار اٹھایا

شیر نے گدڑ اگے اپنا سیس نوایا

پرجہ شیر شکار دے لہو توں

کجھ کجھ تازہ دم ہویا تے

مار کھگورا آکھن لگا

کدڑا … ویکھ نا!

ایہدا ادھ تے ا۳نج میرا اے

جے میں ایس جنگل دا شاہ آں

باقی ادھ دا ادھ

بھجو الی دے پاروں حصہ اے میرا

اوہدے وچوں جیہڑا ادھ پچھے بچدا اے

اوہ ادھ … میرا حصہ نہ سہی

پر جنگل دے شاہ دے ہتھوں

اپنا حصہ لین نوں تینوں

کجھ ہمت وی کرنی پیسی

آجے ہمّت ہئی آتے آ

مینتھوں اپنی ونڈ کرا لے

ہر بندہ کولوں وی

چپ چپ لنگھدا جاوے

فیر وی اوس چڑی دے وانگر

اوہدی چیک

میرے کناں دے اندر پے جاندی اے

جس دے بچے کھاون نوں

کاں ڈھکیا ہووے

نہ روئیو

نہ روئیو

اوے سجرے پھٹیوڑو

ویکھو میں اج

تہاڈے کارن

بوہت ائی وڈے

ہسپتال دی نیہنہ رکھی اے

میں تُساں دی اکھیاں اتے پٹی بنھداں

ویکھو نا! تسی او پیشہ ور للہاری

ایتک اپنی ہتھیں ائی

ایہہ رنگ ٹٹولو

تے دسّو … جے

کیہڑا رنگ کس توں وکھرا اے

ہاں کالا رنگ گھولن ویلے

شاید میں وی

تساں دا کجھ ہتھ ونڈاواں

میریاں دُونہاں ہتھاں وچ پارہ سی پہلاں

دو نویں ہتھ اک بُک دی صورت

جنہوں چُکّی پھر وے سن

ہتھاں وچ اک وِتھ پئی

… کیہ جاناں!! کیکن؟

ہن اک ہتھ چ

ساہمنے وے اپنے ایس ہتھ چ

جیہرا پارہ بچیا ویکھاں

(اوہ پارہ جنہوں میں سونا کرنا چاہواں)

میری اک اک پور دے مُڈھ چوں

چوندا وِسیّ

تے میں مہوسی

اپنی ذات دے باہروں ائی

اوہ اگ پیا لوراں

جیہڑی اگ

ایس بچے کھچے پارے نوں

سونا کر سکدی اے

تے جیہری اگ

میرے صمیر دی لو دے ناں تے

میرے دل دی

اک اک تہہ وچ لکُی ہوئی اے

میں اک واریں سدھی راہ توں

تھڑکن لگا

تے مینوں زمیں اسمان دی

کنبدے دسے

میں سوچاں جے امبراں ہیٹھاں

اوہ بندے جیہڑے ولوں ائی

تیڈھے تے لاویں چلدے نیں

دھرت اونہانوں

کِنج سدھے منہ

بانہواں دے وچ لے لیندی اے

نال ضمیر اپنے دے

اوہناں دی بے سخنی انت نوں جا کے

خورے کس کھاتے پیندی اے

اپنیاں لمیاں بانہواں دا میں تران وکھا کے

اپنی تھانویں

انج مچیا مچیا پھرنا واں

جیکن بانہہ کلاوا بھر کے

میں دریا دیاں وگدیاں لہراں نوں

ڈک لنگھدے ویلے نوں

اپنا سخن الاون توں

ٹھک لاں گا

کدے کدے ایس زمیں دا جے

پڑپاٹے تے

بہاں دے کے نکلے پانی دی

راہ آئے

سارے ٹوئے ٹبے

اپنی جدی پیاس بجھا لیندے نیں

تے ککھ کانے، روڑی، کوڑا

دور سمندراں تیکن

کدھرے جھکن دی کوئی تھاں نہ پاون

چو این لائی!

توں ہوویں یا تیرا لیڈر

تساں دونواں نے

جیون دیاں راہواں نوں انج پدھرا کیتا

جے دنیا بھر دے

سب ٹوئے ٹبے کھالاں

تساں دی راہ وچ آون دی

سونہہ رکھدے نیں

رب کرے جے ہر ہر تھانویں

ایس انھی دھرتی دا اپڑ

انج ای پیا پھٹے

پر ایہہ گل تے ہر ہر تھاں دے

اپنے لیکھ نصیبے تے ای جامکدی اے

کسے نے تساں توں اُنج تے

کیہ لینا ایں

پر اج ہر دل

تساں سکھ ورتا وندیاں روحاں دے سکھ کارن

اپنیاں اپنیاں تہواں وچوں

ایہواک دعا منگدا اے

جے اوہناں دے دوالے دی رب

انھی زمین دا پڑھاڑ کے

اوہناں دوالے دی رب

انھی زمیں داپڑ پھاڑکے

اوہناں دوالے دکھاں دے لپئے سب جالے

وھریک ونجائے

اوہناں دوالے ورہیاں بدھے

انھیاں نھیریاں دے ویہڑے وچ

تساں ورگا نور کھنڈاے

ربا! میں ورگاہوں تیری

ٹٹ کے اک دعا منگی سی

تیرے دیس دیاں ایہہ اُچیاں نیویاں راہواں

پدھریاں کردے

ایس دعا دے حرف تے جیویں

سارے پچھل پیرے ہو گئے

تے ہن میں……

تکلے ورگے سدھے بندے نوں

ڈنگیاں تیڈھیاں بندیاں دے وچ

رہندیاں رہندیاں

سو سو تریڈھاں پیندیاں جاون

تے انج لگے

جیکن میریاں ریجھاں سدھراں

میریاں لکھدیاں انگلاں دے

کڑ ول ہوئیاں نیں

اک بڈھی نوں

ویسی گھیووا لپکا ہے سی

کل دوپہر اوہنے اپنی

رڑکے والی چائی ٹوٹے ٹوٹے کینی

تے اپنی بوری وی

اونے پونے گاہکاں دے ہتھ ویچی

کھاڈی اُتے ہتھ ٹکا کے

آکھ رہی سی

’’بھٹ پوے ایس ویسی گھیووا

چسکا بھنیو

ایس بوری دے چارے نے تے

میرے تن ویاں لیڑیاں تے دی

گٹھ گٹھ گھسراں پادتیاں نیں،

تافیاں دے پہلے باب چوں

دوجا باب جدوں نکلے تے

دھرتی اُتے

ڈاہڈا اوجھا بھم آوندا اے

ایس توں بچن لئی تے

قوماں دے دل وچ ای

زلزلے دی سونہہ رکھن والا

کوئی مرکز ہونا چاہی دا

پر ایہدی تنصیب

ذار اوکھی ہوندی اے